چوب آبنوس: قیمت، مشخصات و کاربردها

مشخصات چوب آبنوس (Diospyros ebenum):

در این مطلب به بررسی مشخصات چوب آبنوس و تجربه عملی کار با این چوب با ارزش خواهیم پرداخت. همان طور که می دانید آبنوس یکی از گران قیمت ترین چوب های جهان است. شاید شنیده باشید که می گویند، نفت طلای سیاه است! ولی بی شک در بین نجارها و علاقمندان به چوب آبنوس که هنرهایی همچون منبت کاری، چوب و رزین، معرق کاری، خاتم کاری، ساخت زیورآلات، ساز سازی و غیره را شامل می شود، نفت طلای سیاه نیست! بلکه همین چوب آبنوس است که هم از نظر ارزش و هم از نظر قیمت حکم طلای سیاه را دارد. ممکن است گونه های دیگری همچون دالبرجیا (dalbergia)، پینک لوری (pink lvory)، چوب صندل (sandalwood) و غیره موجود باشند که قیمتی گران تر از آبنوس داشته باشند؛ اما گران قیمت ترین چوبی که بتوان از آن استفاده صنعتی کرد چوب درخت آبنوس است. خود آبنوس هم انواع مختلفی دارد که به خاطر تفاوت در رنگ و جنس، کاربردهای متنوعی دارد؛ به عنوان مثال چوب درخت آبنوس هندی با رنگی کاملا تیره و وزن مخصوص 1200 کیلوگرم بر متر مکعب از جمله سنگین ترین آبنوس ها به شمار می آید. در نقطه مقابل،pale moon ebony  با وزن مخصوص 825 کیلوگرم بر متر مکعب و رنگی کاملا سیاه و سفید (black and withe ebony) یکی از سبک ترین انواع آبنوس به شمار می آید.

به چوب درخت آبنوس، بلک وود (black wood) هم گفته می شود که علت این نام گذاری رنگ تیره بی نظیر این چوب است. آبنوس خود گونه های مختلفی دارد که به علت تنوع رنگی گسترده ای که دارند کاربرد آن ها نیز متفاوت از یکدیگر است. به طور کلی، کاربرد چوب آبنوس در سازه هایی است که قیمت و ارزش بالایی دارند و برای ساخت آن ها نیاز به هنر و تجربه فروانی است.

میوه این درخت شبیه خرمالوهای کوچک و کوهی است که خواص درمانی هم دارد. در عین حال لازم است بدانید که آبنوس را جز دسته چوب های سمی (toxic wood) یا حساسیت زا به شمار می آورند. شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که آیا این چوب گران قیمت و منحصر به فرد در ایران هم موجود است؟ در پاسخ باید گفت بله، چوب آبنوس در ایران برای فروش وجود دارد اما قیمت این چوب تا حدی گران است که تنها افراد معدودی می توانند از آن استفاده کنند. در ادامه آخرین اخبار و وضعیت فروش چوب آبنوس و همچنین قیمت چوب آبنوس را اطلاع رسانی خواهیم کرد که حاصل تحقیق تیم وودیانو از بازار چوب فروشان خاوران است.

آبنوس انواع مختلفی دارد که رنگ و بافت متفاوتی از هم دارند که در ادامه مطلب به آن ها اشاره می شود. چوب آبنوس داری مرز مشخصی بین چوب درون و چوب برون است؛ و به فاصله یک یا چند حلقه رویش، رنگ تیره بافت چوب درون به رنگ صورتی یا قرمز روشن تا قهوه ای روشن چوب برون تبدیل می شود. برای آشنایی بیشتر با ساختار چوب پیشنهاد می کنیم حتما مطلب چوب چیست را مطالعه کنید:

به علت با ارزش بودن این چوب همه قسمت های آن مورد استفاده قرار می گیرد. جالب است بدانید که این شوخی در بین هنرمندانی که با چوب آبنوس سرو کار دارند رایج است که خاک اره آبنوس هم نباید دور ریخته شود و باید آن را دم کرد و نوشید! البته این امر جنبه حقیقی هم دارد و در طب سنتی از میوه و پودر چوب آبنوس برای درمان بیماری های مختلف استفاده می شده است.

ارتفاع درخت آبنوس معمولا بین 10 تا 25 متر هم می رسد و از تیره خرمالوییان است و قطر آن تا 80 سانتی متر هم می رسد. چوب آبنوس به شکل اسلب (slab) کمتر یافت می شود و به خاطر گران بودن این چوب بیشتر به شکل الوار یا روکش و حتی شاخه های نازک خرید و فروش می شود. چوب آبنوس به صورت الوار مصرف صنعتی دارد و در شاخه های مختلف هنر چوب استفاده می شود. به عنوان مثال از آن در قسمت های مختلف سازهای موسیقی استفاده می شود و در تهیه روکش برای کار های تزئینی تبدیل می گردد. حتی شاخه ها و قسمت هایی از ریشه این درخت هم در آکواریوم های شیک استفاده می شود و محیط مناسبی را برای زندگی، تغذیه و تخم گذاری ماهی های مختلف فراهم می کند. یکی از دلایل استفاده از این چوب در آکواریوم به خاطر بالا بودن وزن مخصوص یا چگالی آبنوس است.

حال قصد داریم با جزئیات بیشتری به معرفی چوب آبنوس بپردازیم. پس برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این چوب ارزشمند ادامه مطلب را از دست ندهید.

جنس و خصوصیات درخت آبنوس:

دایس پایرس ابنوم (Diospyros ebenum) یا سلان ابونی (Ceylon ebony) یک گونه درخت از جنس دایس پایرس (Diospyros) و از خانواده ی ابنیسیا (Ebenaceae) است. این درخت چوب سیاه بسیار با ارزشی تولید می کند که بسیار زیبا و پر تراکم است. این درخت همیشه سبز است و رشد کندی دارد و همین کندی رشد در مناطق استوایی است که تراکم آبنوس را بالا برده و وزن مخصوص آن را بیشتر از هزار کیلوگرم بر متر مکعب کرده است. درخت آبنوس دارای تاج متراکم و پرپشتی است. قیمت یک درخت غول پیکر آبنوس به 13 میلیار تومان هم می رسد (قیمت سال 97). بلندی این درخت به 20 تا 25 متر می رسد. برگ های این درخت کاملا بیضی شکل یا تخم مرغی شکل و کشیده است. برگ های آبنوس دارای 6 تا 15 سانتی متر بلندی و 3 تا 5 سانتی متر هم پهنا است و کاملا غیر کرکی است. میوه این درخت دارای صمغ بوده و سفت است. میوه آبنوس خوراکی است اما فقط در زمان هایی مصرف می شده است که قحطی رخ می داد و در غیر این صورت در حالت کلی مصرف دارویی دارد. گرده افشانی این درختان معمولا توسط حشرات انجام می گیرد. درخت آبنوس در سایه نمی تواند رشد کند و خاک مرطوب را ترجیح می دهد و به همین دلیل در مناطق استوایی چوب مرغوب تری تولید می کند.

نام عمومی یا تجاری درخت آبنوس:

درخت آبنوس با اسامی ابونی آفریقایی (African Ebony)، ابونی گابنی (Gaboon Ebony)، ابونی نیجریه ای (Nigerian Ebony)، یا ابونی کامرونی (Cameroon Ebony) یافت می شود که این نامگذاری به علت رشد این درخت در کشور های نام برده شده می باشد. اما یکی از مرغوب ترین انواع چوب آبنوس، ابونی هندی (Indian ebony) است که تیرگی چوب درون فوق العاده ای دارد.

نام علمی درخت آبنوس:

اسم علمی درخت آبنوس دایس پایرس کلاسیفورا (Diospyros Crassiflora) است. این درخت در سریلانکا، هند و اندونزی هم رشد می کند. البته آبنوس در تمام کشورهایی که در بالا هم به آن ها اشاره شد یافت می شود و در برزیل هم رگه های زیبایی از این چوب یافت می شود.

خصوصیات چوب آبنوس:

رنگ درون چوب درخت آبنوس معمولا سیاه و از آن بهتر سیاه براق است. البته در برخی از گونه ها گاهی بافت روشن هم وجود دارد. چوب درخت آبنوس راست تار و یا گاهی با انحراف خیلی کم است. آبنوس دارای بافتی منحصر به فرد و با درخشندگی بسیار زیاد و طبیعی است. آبنوس پراکنده آوند است و دارای منافذ متوسط تا بزرگ در ساختار خود است که بدون هیچ نظم خاصی پراکنده شده اند که از این جهت بافتی شبیه به چوب های بخش روزنه ای دارد.

آبنوس به عنوان یک گونه بسیار بادوام چوبی محسوب می شود که مقاومت خوبی در برابر حمله موریانه ها و حشرات دیگر دارد. آبنوس دارای سختی بالایی (2 برابر سختی چوب بلوط) است. این سختی با اولین لمس چوب آبنوس برای هر فردی که با آن کار می کند کاملا قابل احساس است. به طوری که با رنده کردن این چوب و برخورد تیغه رنده با این چوب حس برخورد آهن به آهن به انسان دست می دهد.

پرداخت این چوب آسان است و پرداخت آن با کیفیت بالایی انجام می شود. آسانی پرداخت این چوب به معنی راحتی سمباده زدن و لزوم وارد کردن نیروی کم برای پرداخت چوب آبنوس نیست بلکه کاملا برعکس است و لایه برداری از سطح آن با مشقت زیادی انجام می شود. پرداخت آسان به معنی تراش و سایش با کیفیت سطح است به طوری که بعد از برخورد تیغه تیز و یا سمباده سطح چوب بدون هیچ کنده شدنی واکنش نشان می دهد و هیچ خلل و فرجی ایجاد نمی شود؛ برعکس این حالت را موقع تراشیدن چوب نرمی مثل نراد مشاهده خواهید کرد.

چوب آبنوس تقریبا بدون هیچ حفره مخربی است و سطح صاف و براقی را ایجاد می کند و نسبت به نفوذ آب و موریانه نیز مقاوم است. دانسیته این چوب بسیار بالا است و دانسیته اش به 1200 کیلوگرم بر متر مکعب یا 1.2 گرم بر سانتی متر مکعب می رسد. به علت دانسیته بالای این چوب در مقایسه با دانسیته آب که یک گرم بر سانتی متر مکعب است، امکان شناور ماندن این چوب روی آب وجود ندارد و این تراکم زیاد سبب غرق شدن این چوب در آب می شود. همین خصوصیت باعث شده است که از این چوب در تزیین آکواریوم ها استفاده شود و کاربرد آبنوس را برای ماهی ها هم میسر کرده است.

آبنوس ثبات ابعاد بسیار خوبی دارد. یعنی تغییر ابعاد این چوب در برابر تغییرات رطوبتی و دمایی محیط کم است. به خاطر تراکم بالای آبنوس و سختی فوق العاده زیاد این چوب، کار کردن با این چوب چه با دست و چه با ابزار و ماشین آلات سخت و دشوار است. این چوب دارای طول الیاف کوتاهی است که سبب می شود در برابر ترک خوردن خیلی مقاوم نباشد؛ پس باید در مرحله خشک کردن چوب آبنوس دقت زیادی شود. معمولا پارگی در چوب هایی که دارای پیچیدگی الیاف زیاد هستند و بافت غیر طبیعی دارند بیشتر رخ می دهد. با توجه به مقدار بالای روغن موجود در این چوب و یا به عبارتی چرب بودن آبنوس، گاهی اوقات در چسب کاری مشکلاتی ایجاد می شود. پس در این مرحله باید با استفاده از اتصالات کمکی و ترفندهای نجاری این نقیصه را کمتر کرد. پرداخت این چوب با کیفیت بالایی انجام می شود و پس از پولیش نهایی کار دارای بافت براق و درخشش بالایی خواهد بود. اگر در مورد نحوه رنگ کردن چوب به اطلاعات جامع و کاملی نیاز داشتید مطالعه مطلب زیر به شدت توصیه می شود.

آبنوس با بخار نرم شده و قابلیت خم کاری پیدا می کند و لذا به خم شدن توسط بخار به خوبی پاسخ می دهد. آبنوس دارای بوی خوب و منحصر به فردی است. از نظر مشکلات مربوط به بیماری های آلرژیک و حساسیت، در عمل در آبنوس مشکلات زیادی مشاهده نمی شود؛ اما با این حال آبنوس به عنوان یک گونه حساسیت زا و سمی (toxic wood) گزارش شده است که به طور معمول شامل حساسیت های چشم، پوست و تنفسی است.

آبنوس گابونی (Gaboon Ebony) یکی از گران قیمت ترین الوارهای موجود در بازار است و معمولا دو تا سه برابر گران تر از اکثر گونه های چوب رز وود (Rose Wood) است. از عوامل گرانی قیمت درخت آبنوس می توان به سایز کوچک درخت و تقاضای زیاد برای کارهای زینتی اشاره کرد. آبنوس ارزش حرارتی بالایی دارد به طوری که اگر بسوزد و در کنار آن ظرف فلزی با نقطه ذوب متوسط باشد باعت ذوب شدن ظرف فلزی می شود!

کاربردهای چوب آبنوس:

چوب درون آبنوس بافت خوبی دارد و صاف و متراکم است. چوب آبنوس خیلی متراکم یا چگال است و معمولا کاملا راست تار است. درون چوب آبنوس بسیار سفت و بادوام است و برون چوب هم تقریبا به اندازه درون چوب سخت است ولی متعادل تر می باشد و رنگ بسیار روشن تری دارد. چوب آبنوس ماده ای بسیار با ارزش برای ساخت خط کش مخصوص ترسیم (خط کش T) است. در کل این چوب به عنوان چوب های فانتزی به اروپا و سایر کشورهای جهان صادر می شود وچوب آبنوس به عنوان چوب های مورد مصرف مبلمان در گذشته صادر می گردید. البته این مورد مصرف آبنوس در حال حاضر به دلیل در معرض نابودی بودن این درخت دیگر چندان رواج ندارد. از چوب آبنوس آبنوس برای ساخت کالاهای ورزشی، آلات موسیقی، منبت کاری، کلیدهای پیانو، مهره های شطرنج، خط کش های ترسیم، پایه های تزئینی خراطی شده، در ساخت ماکو، ماسوره، دوک نخ ریسی و دسته ابزار استفاده می شود. در این میان، یکی از خاص ترین استفاده های این چوب در ساخت کلیدهای پیانوهای گران قیمت است.

قیمت چوب آبنوس در زمستان سال 97 در بازار چوب ایران:

در بررسی که در زمستان سال 97 در بازار چوب در ایران انجام دادیم، قیمت چوب آبنوس از متر مکعبی 300 میلیون تومان تا 360 میلیون تومان یافت می شد که این تفاوت قیمت به نوع چوب و اندازه الوار آن بستگی داشت. از طرفی الوارهای مهندسی آبنوس هم از متر مکعبی 45 تا 90 میلیون تومان نیز یافت می شد که مصارف خاص خود را دارند. این قیمت بالا مربوط به الوارهای آبنوس است و در صورتی که قصد خرید روکش آبنوس را داشته باشید می توان با قیمت متر مربعی 500 تا 600 هزار تومان روکش این چوب را تهیه کرد. به طور کلی قیمت چوب آبنوس همیشه بالا بوده و در حال حاضر و بعد از نابسامانی های اخیر بازار ارز و دلار در کشور، این وضع شدیدتر از گذشته نیز شده است.

تخته مهندسی چوب آبنوس نیز با قیمت متر مکعبی حدود 90 میلیون تومان به فروش می رسید. اما نکته جالب توجه اینجاست که تنها 2 هفته قبل از بازدید آخر ما از بازار چوب فروشان، قیمت همین تخته  45 میلیون تومان بود؛ اما متاسفانه بعد از مراجعه مجدد ظرف این مدت کم، قیمت آن دو برابر شده بود!

روکش چوب آبنوس از نوع بلک اند وایت (Black & white) با قیمت متر مربعی حدود 550 هزار تومان به فروش می رسید به طوری که اندازه طول قامه های این روکش، بلند بود. این اندازه بلند هم یکی از دلایل بالا بودن قیمت روکش بوده است.

کوچکترین تخته چوب از آبنوس که در این پالت موجود بود همین تخته ای است که در عکس پایین مشاهده می کنید. قیمت این تخته با عرض حدود 10 سانتی متر چیزی در حدود 10 میلیون تومان است!

قیمت چوب آبنوس در بهار 1400 در بازار چوب ایران:

در حال حاضر قیمت هر متر مکعب چوب آبنوس در بازار چیزی بین یک تا دو میلیارد تومان است!! که بسته به کیفیت متغییر است. افزایش بی رویه قیمت دلار طی یکسال اخیر و وضعیت نابسامان تورم و اقتصاد در کشور باعث شده تا قیمت همه چیز از جمله انواع چوب و به طور خاص چوب آبنوس افزایش فزاینده ای داشته باشد. نکته قابل توجه درباره چوب آبنوس اینجاست که در حال حاظر بررسی های میدانی ما نشان می دهد که الوار آبنوس در بازار موجود نمی باشد و فقط شمش های آبنوس در ابعاد کوچک قابل تهیه است. البته این ابعاد کوچک خود به نوعی کمک می کند تا فعالین این صنعت بتوانند با قیمت های به نسبت مناسب تری این چوب ارزشمند را تهیه کنند.

خرید آنلاین چوب آبنوس:

با توجه به درخواست های مکرر مخاطبین مبنی بر تامین چوب آبنوس از سوی وودیانو، بر آن شدیم تا چوب آبنوس با کیفیت و اصل را با قیمتی معقول و مناسب (نسبت به وضعیت آشفته بازار) تهیه و در اختیار علاقمندان بگذاریم تا بدین ترتیب بتوانیم مشکلی از مشکلات فعالین و هنرمندان صنعت چوب کشور کم کنیم. در صورت نیاز به خرید چوب آبنوس می توانید از وودیانو مارکت و یا ایسنتاگرام وودیانو مارکت اقدام به خرید کنید.

برای تهیه چوب آبنوس اینجا کلیک کنید.

منبع مطلب: به طور اختصاصی وب سایت وودیانو.